„Jeśli dostałbyś tabletkę, która znacznie zwiększyłaby Twoją produktywność bez negatywnych konsekwencji, zażyłbyś ją?
1.1 Modafinil a opracowania naukowe
W metaanalizie opublikowanej w European Neuropsychopharmacology naukowcy z University of Oxford i Harvard Medical School doszli do wniosku, że lek o nazwie modafinil, który jest zwykle stosowany w leczeniu zaburzeń snu, poprawia również funkcje poznawcze. Może więc pomóc zdrowym ludziom myśleć lepiej.
Spośród wszystkich procesów poznawczych w 24 badaniach recenzowanych przez autorów stwierdzono, że modafinil najbardziej usprawnia podejmowanie decyzji i planowanie. Niektóre badania wykazały również korzyści w zakresie elastycznego myślenia, łączenia informacji i radzenia sobie ze zmianami.
„Okazało się, że im dłuższe i bardziej złożone zadanie … tym bardziej modafinil wykazywał korzyści poznawcze” stwierdziła Anna-Katharine Brem, neuropsycholog z Oxfordu i jedna z autorów artykułu.
Zaskakujące jest to, że autorzy nie stwierdzili żadnych obaw dotyczących bezpieczeństwa, choć ostrzegają, że większość badań przeprowadzono w kontrolowanych środowiskach i badano jedynie skutki pojedynczej dawki.
Modafinil obok takich leków jak Adderall, Ritalin i Concerta, jest coraz częściej stosowany bez zaleceń lekarskich przez studentów i dorosłych potrzebujących większej wydajności. W 2008 roku tylko 1,5% dorosłych w wieku od 26 do 34 lat przyjmowało leki na ADHD, liczba ta prawie podwoiła się do 2,8 procent w 2013 r. Jak wskazuje FiveThirty E. 8. Pomimo, że leki te leczą prawdziwe schorzenia – ADHD, w przypadku Adderallu i narkolepsję, w przypadku modafinilu – wiele osób, które je przyjmują, nie ma takich schorzeń.
Adderall vs Modafinil
Adderall i modafinil różnią się chemicznie, ale według niektórych psychiatrów ich wpływ na funkcje poznawcze jest podobny. Adderall i amfetamina działają poprzez zwiększenie poziomu noradrenaliny i dopaminy w mózgu, dwóch substancji chemicznych odpowiedzialnych za koncentrację i czujność.
Naukowcy są mniej pewni, jak działa modafinil. Jednym ze szlaków jest stymulowanie uwalniania histaminy, która wywołuje stan przebudzenia. (Osoby z alergią mogą znać histaminę, ponieważ wiele leków przeciwalergicznych to leki przeciwhistaminowe. Podobnie jak Benadryl tłumi histaminę i usypia, modafinil zwiększa ją i pobudza.) Ale modafinil działa również na inne układy neuroprzekaźników w mózgu, czego synergiczny efekt polega na umożliwieniu użytkownikom wydajniejszego wykonywania złożonych zadań poznawczych.
Istnieją obawy odnośnie bezpieczeństwa, szczególnie przy zażywaniu dużych dawek tych substancji. Mimo to niektórzy psychiatrzy twierdzą, że ryzyko zdrowotne wzmacniaczy funkcji poznawczych jest zawyżone. Miliony dorosłych zażywają te leki. Nie wszyscy z nich mają ADHD lub zaburzenia snu. A jednak bankierzy inwestycyjni i prawnicy korporacyjni nie padają martwi przy swoich biurkach.
“Bardzo nieliczne osoby dorosłe będą odczuwały negatywny wpływ stosowania tych leków”, powiedział James McGough, psychiatra kliniczny z UCLA. „Są bezpieczne”.
Według Jamesa McGougha skutki uboczne nie są gorsze niż wypicie o jednej kawy za dużo – dreszcze i bóle brzucha. Według niego osoby przyjmujące Adderall lub Modafinil w dawkach terapeutycznych nie uzależniają się w tym sensie, że zaprzestanie ich stosowania nie powoduje bolesnych skutków odstawiennych.
McGough uważa również, że Adderall i Modafinil są prawie równe, jeśli chodzi zarówno o możliwość zwiększania wydajności, jak i skutków niepożądanych.
Modafinilu – Skutki uboczne
Ruairidh Battleday, jeden z autorów artykułu o Modafinilu, powiedział, że skutki uboczne i potencjał nadużywania amfetaminy wydają mu się gorsze niż działania Modafinilu.
Artykuł wskazuje na zbliżającą się debatę na temat etyki “smart-drugs”. Obecnie ludzie wymagają diagnozy psychiatrycznej w celu przepisania którejkolwiek z tych tabletek. Ale jeśli ostatecznie okaże się, że te leki są bezpieczne i działają na wszystkich, kto powinien mieć do nich dostęp?
A jeśli Modafinil stanie się jeszcze bardziej rozpowszechniony, to jak to się skończy? Czy niedługo obudzimy się w wyścigu zbrojeń, wykonując nocne notatki jedną ręką, i googlując najnowsze “smart-drugs” drugą? Niektóre organizacje sportowe już zakazują używania tych leków bez diagnozy ADHD z tych samych powodów, dla których zabraniają sterydów i innych wzmacniaczy wydajności. Czy pracodawcy przeprowadzą wkrótce testy narkotykowe pod kątem stosowania Modafinilu bez wskazań medycznych? Czy wręcz przeciwnie dyrektorzy generalni z zadowoleniem przyjmą wzrost wyjątkowo ambitnych pracowników, którzy nigdy nie potrzebują snu?
To nie są jedynie pytania hipotetyczne. Pomiędzy ulepszaczami technologicznymi, takimi jak komputery kwantowe, a farmakologicznymi, takimi jak Modafinil, na rynku pojawia się coraz więcej produktów, które zapewnią ludziom zwiększenie wydajności i możliwości poznawczych.. Jak mówi Battleday „Bez wątpienia nadchodzi więcej leków wzmacniających neurony”.
Modafinil a ryzyko
Niewiele wiadomo na temat długoterminowego ryzyka farmaceutycznych środków nootropowych. Co więcej, poprawa funkcji poznawczych wykracza poza zakres medycyny. FDA nie traktuje priorytetowo zatwierdzania leków dla zdrowych ludzi, którzy chcą zostać superbohaterami. Podobnie lekarze nie mogą przepisywać leków osobom, które nie są chore. „Według naszych obecnych standardów to oszustwo” – mówi McGough.
Ale jeśli pracownicy umysłowi przesiadują nad arkuszami kalkulacyjnymi przez 16 godzin dziennie – jak podobno dzieje się w firmach takich jak Amazon – standardy te z pewnością prędzej czy później zostaną zakwestionowane.
Bibliografia
- Modafinil for cognitive neuroenhancement in healthy non-sleep-deprived subjects: A systematic review [DATA DOSTĘPU 20 lutego 2020 roku].
